Jedną z najważniejszych instytucji wprowadzanych na mocy Nowelizacji jest rejestr urbanistyczny ("Rejestr"), mający w założeniu stanowić kompleksową bazę danych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego.
Zgodnie z Nowelizacją, Rejestr będzie prowadzony przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w formie ogólnodostępnego i jawnego (za wyjątkiem danych osobowych) systemu teleinformatycznego. Ponadto, do kompetencji w/w ministra należeć będzie określenie: (i) zakresu informacji i danych gromadzonych w Rejestrze, (ii) rozwiązań organizacyjno-technicznych Rejestru oraz (iii) trybu tworzenia, aktualizacji oraz udostępniania informacji i danych gromadzonych w Rejestrze.
W Rejestrze mają być udostępniane informacje oraz dane pochodzące między innymi z:
- wniosków o sporządzenie lub zmianę planów ogólnych lub planów miejscowych oraz wniosków o uchwalenie zintegrowanych planów inwestycyjnych;
- uchwał o przystąpieniu do sporządzania aktów planowania przestrzennego;
- aktów planowania przestrzennego wraz z uzasadnieniem;
- wniosków o wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;
- decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; oraz
- innych wymienionych w Nowelizacji czynności związanych z planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym.
Co istotnie, w Rejestrze udostępniane będą na poszczególnych etapach procesu ich uchwalania, projekty aktów planowania przestrzennego i gminnych programów rewitalizacji. Najpóźniej w dniu ogłoszenia o rozpoczęciu konsultacji społecznych – udostępnia się w Rejestrze projekty aktów planowania przestrzennego przekazywane do uzgodnień i opiniowania, poddawane konsultacjom społecznym lub przedstawiane radzie gminy albo sejmikowi województwa wraz z uzasadnieniem, raportem, oraz prognozą oddziaływania na środowisko (o ile ich sporządzenie jest wymagane).
Zgodnie z Nowelizacją, udostępnienie danych w Rejestrze powinno następować niezwłocznie po sporządzeniu niezbędnych dokumentów.
W ocenie Ministerstwa Rozwoju i Technologii powstanie Rejestru przyczyni się do zwiększenia transparentności prowadzonych procesów inwestycyjnych oraz ułatwi gromadzenie wszystkich najistotniejszych danych w jednym miejscu.
Wejście w życie
Nowelizacja została podpisana przez Prezydenta w dniu 24 lipca 2023 r. i zacznie obowiązywać po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem niektórych przepisów.
Przykładowo, zobowiązania organów samorządów lokalnych do udostępniania danych związanych z lokalną planistyką w Rejestrze Urbanistycznym, wprowadzonym przez Nowelizację, będą obowiązywać od dnia 1 stycznia 2026 r. Ustawodawca chce w ten sposób ułatwić i rozłożyć w czasie adaptację procedur gminnych do nowo wprowadzonych obowiązków.
