24 czerwca 2024 r. została opublikowana ustawa o ochronie sygnalistów, (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 928). wdrażająca unijną dyrektywę 2019/1937 w zakresie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. U. UE. L. z 2019 r. Nr 305, str. 17 z późn. zm.). Większość przepisów ustawy wejdzie w życie 3 miesiące od terminu publikacji tj. 25 września 2024 r. Do tego czasu pracodawcy, na rzecz których wykonywana jest praca zarobkowa przez co najmniej 50 osób, będą zobowiązani stworzyć wewnętrzne systemy zgłaszania naruszeń i opracować kanały ich przyjmowania. Regulacje związane z przyjmowaniem zgłoszeń zewnętrznych wejdą w życie 6 miesięcy od momentu publikacji, tj. 25 grudnia 2024 roku.
Sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Przykładowo może być nim pracownik, osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, przedsiębiorca. Wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe jak np. odmówienie nawiązania stosunku pracy, obniżenie wysokości wynagrodzenia za prace, ani próby lub groźby zastosowania takich działań.
Sygnalista, wobec którego dopuści się działań odwetowych, będzie miał prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie lub prawo do zadośćuczynienia, a osoba, która poniosła szkodę z powodu świadomego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji przez sygnalistę, będzie miała prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych od sygnalisty, który dokonał takiego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego.
Pracodawcy sektora publicznego i prywatnego będą zobowiązani do przygotowania procedury zgłoszeń wewnętrznych oraz podjęcia decyzji, jakie kanały zgłoszeń wprowadzą w swojej organizacji i kto będzie odpowiedzialny za ich rozpatrzenie.
Obowiązki:
Pracodawcy w terminie 7 dni od dnia otrzymania pisemnego lub ustnegozgłoszenia będą musieli potwierdzić sygnaliście przyjęcie zgłoszenia. A maksymalny termin na przekazanie sygnaliście informacji zwrotnej (informację na temat planowanych lub podjętych działań następczych i powodów takich działań), wynosi co do zasady 3 miesięce od dnia potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia wewnętrznego. Pracodawca będzie musiał prowadzić rejestr zgłoszeń wewnętrznych.
Podmioty działające w sektorze finansowym będą miały obowiązek wdrożenia takich kanałów niezależnie od tego, czy należą do sektora publicznego, czy prywatnego oraz niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników.
Pracodawcy będą mieli obowiązek konsultacji procedury zgłoszeń z zakładowymi organizacjami związkowymi, albo przedstawicielami osób świadczących pracę na rzecz pracodawcy, wyłonionymi w trybie przyjętym w podmiocie prawnym, jeżeli nie działa w nim zakładowa organizacja związkowa.
Pracodawca który wbrew przepisom ustawy procedury tej nie ustanawia lub ustanawia ją z istotnym naruszeniem wynikających z ustawy wymogów, będzie mógł podlegać karze grzywny.
Pozostali pracodawcy (na rzecz których świadczy pracę mniej niż 50 osób) będą mogli fakultatywnie tworzyć wewnętrzne kanały zgłoszeń.
Jeżeli w danej firmie nie zostaną wdrożone wewnętrzne kanały dokonywania zgłoszeń, to nie pozbawi to sygnalisty możliwości zgłoszenia naruszenia prawa. Będzie można tego dokonać za pośrednictwem zewnętrznych kanałów zgłoszeń lub w drodze ujawnienia publicznego.
W przypadku dodatkowych pytań zapraszam do kontaktu.
